Zoals de meeste wijnliefhebbers wel weten, is Italië een ontzettend interessant en bijzonder wijnland. Niet in de laatste plaats vanwege de unieke lokale druivenrassen die je veel tegenkomt. Ik heb een wijnreis samengesteld door de bekendste, meest unieke en algeheel meest bijzondere wijnregio’s in Italië, van noord tot zuid, door de regio’s Piemonte, Trentino, Veneto, Toscana, Puglia en ten slotte Sicilia. Wil je nog meer onontdekte pareltjes ontdekken tijdens je wijnreis? Ook dan zit je goed, ik noem tussendoor een paar tips voor andere plekken om nog te ontdekken.

Piemonte

De regio waar de bekendste Italiaanse wijnen hun oorsprong vinden. Ik heb het uiteraard over de Barolo en Barbaresco! Een paar feitjes over deze wijnregio op een rijtje: het druivenras van de Barolo en Barbaresco is Nebbiolo en heeft hoge zuren en een schil met weinig kleur, maar héél veel tannines. Door de vele verschillende klonen van Nebbiolo, de verschillende rijpingsmethodes en door de vele verschillende omstandigheden tussen wijngaarden onderling; zijn er ontzettend veel wijnstijlen te ontdekken in deze streek.

De invloed van die laatste factor komt doordat Nebbiolo een heel gevoelig druivenras is. Eigenlijk helemaal geen pretje in de wijngaard. De druivenrank groeit redelijk wild dus er moet veel gesnoeid worden, de druif heeft enorm lang de tijd nodig om te rijpen, en de kleinste verandering in het weer en de druiven leiden er al onder. Je vindt Nebbiolo daarom vrijwel uitsluitend hier in Piemonte, waar het echt een generaties-lange passie is om deze wijnen te maken. Dat maakt het niet alleen interessant om eens van dichtbij te zien, maar zorgt ook voor hele bijzondere wijnen.

Maar wist je dat er nog veel meer mooie wijnen uit deze regio komen? Zoals de 3e ‘B’ in het rijtje: de Barbera. Maar los van alle rode wijnen, worden er bijvoorbeeld ook een aantal interessante witte en mousserende wijnen geproduceerd. Kortom: een wijnregio die het ontdekken meer dan waard is!

Trentino / Alto Adige

Deze bijzondere (wijn)regio, welke je ook kunt kennen onder de naam Zuid-Tirol, heeft veel van zijn karakter te danken aan de invloed van Oostenrijk en de Duitse cultuur. Er wordt in grote delen van de regio ook voornamelijk Duits gesproken. Het is een hele belangrijke agrarische regio, waar naast wijn bijvoorbeeld ook veel appels worden verbouwd. Wat ook bijzonder is hier, is het klimaat. Het is een beetje van alles wat. Zo is het – ondanks de noordelijke ligging – een van de warmste regio’s van heel Italië, door de ligging tegen de Alpen die de regio beschermen tegen kou en teveel neerslag.

Door diezelfde ligging zijn er natuurlijk veel heuvels en bergen, en vanwege de warmte gaan wijnbouwers de hoogte in. De meeste wijnbouw vindt hier plaats tussen de 200 en 1000 meter hoogte. Dit verklaart ook de enorme verscheidenheid aan verschillende druivenrassen en wijstijlen die uit dit gebied voortkomen.

Over die druiven gesproken, de bekendste druivenrassen hier zijn de: Gewürztraminer, Riesling, Pinot Grigio en Pinot Nero (Italiaanse naam voor Pinot Noir) en de minder bekende, maar voor de regio zeer kenmerkende: Sylvaner, Lagrein, Kerner en Schiava. Stuk voor stuk leveren ze wijnen met een eigen karakter. De overeenkomst is de frisheid die je in alle topwijnen uit Alto Adige terugvindt.

Veneto

Veneto is een beetje een gekke wijnregio. Enerzijds bekend van de goedkope bulk Pinot Grigio’s en Prosecco’s, anderzijds het gebied van de prestigieuze Amarone. Laten we eens in dat contrast duiken!

Veneto is echt een enorm wijngebied en strekt zich uit van het Gardameer helemaal tot aan de Adriatische kust. Richting het westen van de regio, in de buurt van Verona, vind je de meeste kwaliteitswijnen. We hebben het dan over Soave op het gebied van witte wijn, en de rode wijnen uit Valpolicella. Daar zo meer over, laat ik eerst even inzoomen op Soave.

Soave is de naam van de wijn uit het dorpje Soave. Het dorpje zelf is heel idyllisch en staat vol met ruïnes van een oud kasteel. Het is een blend van voornamelijk de lokale druif garganega, eventueel aangevuld met chardonnay of trebbiano di soave, ook wel bekend als verdicchio of turbiano. De regelgeving van Soave is wel een beetje een rommeltje. Omdat begin jaren ’70 de populariteit van Soave toenam en er bijna niet aan de vraag kon worden voldaan, werd het gebied van Soave uitgebreid. Hierdoor zijn er nauwelijks verschillen te vinden tussen het etiket van een topkwaliteit Soave van de beste bodem en een goedkope variant van vlaktes een aardig eind buiten het dorp – beide heten immers Soave. Een leuke zoektocht naar de allerbeste kwaliteit dus!

Aan de andere kant van Verona, zo’n 40 minuten rijden vanaf Soave, vinden we Valpolicella. Een streek bekend van de Amarone. Maar wat is dat nou eigenlijk? Amarone is een unieke wijn doordat de druiven na de oogst eerst enkele maanden worden gedroogd voordat er wijn van gemaakt wordt. Deze methode heet appassimento. Dit levert een hele rijke wijn op, doordat smaken en geuren intenser en geconcentreerder worden door het drogingsproces. Daarnaast krijgen ze door het hoge alcoholgehalte een heerlijke volle body. Amarone wordt gemaakt van voornamelijk corvina, aangevuld door rondinella, molinara en oselata. Allemaal van die eigenwijze lokale druivenrassen zoals we van Italiaanse wijn gewend zijn. Overigens wordt er naast de amarone ook ripasso en Valpolicella Classico gemaakt, beide goedkoper maar ook erg lekker.

Toscana

We vervolgen de reis richting het zuiden en komen aan in het midden van Italië. Toscane is een van de bekendste Italiaanse regio’s onder Nederlanders, ook wat betreft de wijn.

Chianti is geen onbekende naam voor de gemiddelde Nederlandse wijnliefhebber, and for good reason! Het is dé wijn van Toscane. Sangiovese is de druif achter deze wijn en het is niet voor niets dat deze druif de bekendste van Italië is geworden. Het is een druif die wijnen oplevert variërend van fruitig en licht tot vol en complex. Vooral die laatste variant is het proeven heel erg waard. Het Chianti gebied bestaat uit veel verschillende sub-regio’s, welke allemaal net even andere wijn opleveren. Het is daarom leuk om de verschillende streken langs te gaan en de verschillen zelf te ervaren!

Naast de Chianti is Toscane heel bekend om zijn zogeheten Super-Tuscans, wijnen gebaseerd op de druivenrassen uit de Bordeaux: de merlot en cabarnet sauvignon. Deze wijnen gaan op het internationale toneel de strijd aan met traditionele Bordeaux’s en komen vaak verrassend goed uit de verf. Proeven dus!

Nu we ons toch in het midden van de laars bevinden nog een tip voor een leuk uitstapje naar een andere regio, namelijk: Le Marche. Ja echt! Le Marche is internationaal – en dus ook in Nederland – misschien niet zo bekend als wijnstreek, maar de Italianen weten wel beter. Het is een van de grootste wijngebieden voor de Italiaanse markt. En hier is een goede reden voor: veel lokale druivensoorten, veel familietraditie en kleine producenten. Dit levert eigenwijze en verrassende wijnen op! Probeer bijvoorbeeld een frisse witte pecorino uit Offida of een elegante verdiccio bij de kastelen van Jesi vandaan! Ook liefhebbers van rode wijn zijn hier op het juiste adres, met Rosso Piceno en Rosso Conero wijnen, blends op basis van de montepulciano druif en de eerdergenoemde sangiovese.

Puglia

Ja daar is hij dan, de hak van de laars. We zijn nu echt in het zuiden aanbeland. Puglia is eigenlijk een beetje een vreemde wijnregio. Het is er namelijk ontzettend warm en droog. De naam Puglia komt ook van het Latijnse woord dat vertaald ongeveer neerkomt op ‘gebrek aan regen’. Dit zorgt ervoor dat er maar weinig wijndruiven écht goed gedijen. De twee die het er wel goed doen? Negroamaro en Primitivo.

Deze zijn op zichzelf staand te vinden, maar ook als blend. De wijnen uit Puglia herken je aan de zwoele, tikkeltje zoete en enorm volle wijnen. Dit warme klimaat zorgt voor op-en-top rijpe druiven en dit proef je dus rechtstreeks terug in de wijn. In Salento vindt je over het algemeen de hoogste kwaliteit, deze plaats raad ik dan ook aan als uitvalsbasis tijdens je reis. Vanuit hier kun je perfect de zonovergoten wijnen van de regio ontdekken. Probeer ook eens een witte wijn of rosé uit Puglia, het klimaat zorgt ook hierbij namelijk voor verrassend volle, rijke wijnen. Leuk om eens te proeven. Daarnaast is Puglia gewoon een heerlijke regio om te genieten van het klimaat door een dagje aan het zwembad of aan de prachtige helderblauwe zee te liggen.

Nu je toch in het zuiden bent, dan is een uitstapje naar Campania de tijd ook dubbel en dwars waard. Je vindt hier complexe, krachtige rode wijnen van de aglianico druif. Weer zo’n lekker inheems druivenras. Hoge zuren met stevige tannines hebben deze rode wijnen de bijnaam ‘Barolo van het zuiden’ gegeven: zeker eens proeven dus!

Sicilia

Op Sicilië worden een aantal hele unieke wijnen gemaakt, en in het bijzonder de wijnen van de wijngaarden op de vulkaan Etna, met – uiteraard – vulkanisch gesteente als bodem. Naast de bodem is ook de invloed van de Grieken bepalend voor de wijnen van Sicilië. In de tijd van de oude Grieken was Sicilië namelijk al een hele bekende wijnregio, maar is daarna eigenlijk in de vergetelheid geraakt en de focus op kwaliteit is verloren gegaan. Heel zonde! Gelukkig is sinds een jaar of 20 weer aandacht voor de kwaliteitswijnen van dit eiland. Door weer authentieke druivenrassen zoals de nero d’avola en de oorspronkelijke snoeimethoden terug te brengen levert Sicilië inmiddels weer goede kwaliteit. Het eiland heeft een heel gunstig wijnbouwklimaat. Dit komt doordat het er eigenlijk heel warm is, maar de verkoeling van de zee houdt het klimaat in balans.

En dan nu even over de Etna. Het is een van de meest actieve vulkanen in Europa, wat natuurlijk wel wat onzekerheid met zich meebrengt voor de wijnbouw op en rondom de vulkaan. Er zijn inmiddels producenten die de uitdaging aandurven en dit levert écht unieke kwaliteitswijnen op. Een van de oorzaken hiervoor is het grote verschil tussen de dag en nacht temperatuur op de vulkaan in combinatie met de grote hoeveelheid zon die de wijnranken ontvangen. Dit zorgt voor een prachtige balans in de wijnen. De bodem hier is ook heel bijzonder door de invloed van de vulkaan. Eigenlijk is het een hele lastige bodem voor wijnranken, waardoor ze extra hard moeten werken. Hierdoor blijft de opbrengst laag, maar de kwaliteit van de druiven neemt toe en dit proef je terug in de wijn.

Dat was hem dan, mijn tips voor een fantastische wijnreis door Italië! Ik hoop dat jij inmiddels net zoveel zin hebt gekregen in het proeven van heerlijke Italiaanse wijn als ik had tijdens het schrijven van dit artikel. Cin cin!